बेगनासताल एक परिचय
मात्रिका प्रसाद बराल

गण्डकी प्रदेशको कास्की जिल्ला पोखरा महानगरपालिका ३१ नम्बर वडामा फैलिएको छ बेगनासताल । २०४४ साल यो तालमा बाध बाध्ने काम पुरा भएको थियो । २०४४ साल भन्दा अगाडी तलको क्षेत्रफल सानो थियो । बाँधको निर्माण पछि तालको क्षेत्रफल ४६० हेक्टरले बढयो । वर्षेनी आसपासको डाँडा पाखाबाट झर्ने पहिरोले ताल पुरिदै गएको थियो । यसैको संरक्षण गर्न तत्कालिन श्री ५ को सरकारले तालमा बाँध निर्माण ग¥यो । त्यस यता यस क्षेत्रमा खासै ठुला विकास निर्माणका काम भएका छैनन् । यो तालमा पानीको स्रोतका रुपमा कुनै नदी खोला छैनन् । उत्तर दिशामा स्याङ्गखुदी नामक एउटा खहरे खोला छ । यो पनि बर्षादको बेला मात्र बहने गर्छ ।
तालमा ४० मीटर चौडा आधार, ८ मीटर अग्लो र ५४० मीटर लामो बाँध रहेको छ । यो बाँधको बीच भागमा रातो माटो र दुबै तर्फ ग्राबेलको प्रयोग गरिएको छ । यसरी हेर्दा यो एउटा प्राकृतिक बाँध पनि हो । यसको निर्माणमा स्टील र सिमेन्टको प्रयोग नभएकाले यसको आयु पक्कै पनि लामो छ । तर विज्ञहरुको भनाइ सुन्ने हो भने बेगनासताल बाँध पछाडीको बस्ति तालको जोखिममा छ । तर मैले यो बाँधको निर्माण पूर्ण रुपमा आफ्नै आँखाले देखेको छु । त्यसैले यो बाँध यति सजिलै फुट्ने जस्तो मलाई लाग्दैन । यो ताल धरै परिवारको दैनिक जीवन धान्ने आधार पनि हो । यसै तालमा माछा मरेर पनि धरै परिवारको दैनिकी चलेको छ ।
पोखरा तालैतालको बँगैचाको शहर हो । यहाँ साना ठुला गरी ८ ओटा ताल छन् । सबैभन्दा ठुलो ताल फेवाताल हो। बेगनासताल दोश्रो ठुलो ताल हो । अरु तालहरु संरक्षणको खोजीमा छन् । केही दशक अघिसम्म खासै परिचय नपाएको बेगनासताल हाल आएर स्वदेशी तथा बिदेशी पर्यटकको आकर्षण बन्दै गएको छ । क्रमशः सुबिधा सम्पन्न होटल तथा रिसोर्टको निर्माण हुँदैछ छ । पोखरा सहरबाट करिब १३ किलोमीटर पूर्वमा अवस्थित यो ताल हवाई मार्गबाट पोखरा आउने पर्यटकको लागि त झन् नजिक छ । पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट करिब ८ किलोमिटरको दुरीमा छ बेगनासताल । यदि तपाई पृथ्वी राजमार्ग हुँदै पोखराको यात्रामा हुनुहुन्छ भने तल्चोकबाट मात्र ३ किलोमीटर पूर्वमा पर्छ यो ताल । सफा मौसममा अन्नपूर्ण हिमालको छाया निकै मनमोहक देखिन्छ बेगनासतालमा । अर्को कुरा यो ताल तुलनात्मकरुपमा अरु तालतालैया भन्दा सफा र स्वच्छ पनि छ । झण्डै ४०० भन्दा बढी डुंगाहरु छन् यो ताल मा ।
नौका बिहार अर्को आकर्षण हो यो तालको । बेगनासतालमा एउटा मात्र छ डुंगा चढ्ने घाट । यो घाटलाई मन्धरे पार्क भनिन्छ । डुंगा चढ्न नाचाहानेलाई तालमा बनेको बाँधबाट पुरै तालको दृश्यावलोकन गर्न सक्दछन् ।
स्थानीय अर्थतन्त्रलाई बेगनासतालले गति दिएको छ। स्थानीय स्तरमा उत्पादित कृषि उपजले सजिलै बजार पाएकाछन् । सामान्य होटल तथा रेस्टुरेन्टबाट पनि आम जनताले जीवन निर्वाह गरेका छन्। यस अर्थमा ताल र यस वरपरको बसिन्दाको अन्नदाता हो बेगनासताल । बिगतमा देशमा जारी द्वन्द्वले यस ठाउँको पनि विकास निर्माणलाई पछि पा¥यो । विशेष गरी पर्यटन व्यवसाय नराम्रोसंग थला प¥यो । अब क्रमिक रुपमा सुधार हुँदै गएको छ । तर पनि बिश्वमा देखापरेको आर्थिक मन्दिको असर बेगनासतालको व्यापार व्यवसाय र पर्यटन उद्योगमा देखिएको छ ।
ताल घुम्ने र सौखको रुपमा बल्छी खेल्नेहरु पनि भेटिन्छन ताल वरपर । दिनभरी तालमा बल्छी खेल्यो खाना पिना गर्यो रमाइलो गर्यो यस्तो आनन्द लिनेहरुको जमात पनि भेटिन्छ यहाँ । अन्तमा, पढेको बेगनासताल भन्दा आफ्नै आँखाले हेरेको धरै फरक हुन्छ त्यसैले म यो लेख पढ्ने सबैलाई सपरिवार बेगनासताल घुम्न आउने आग्रह गर्दछु । (लेखकः गण्डकी बोर्डिंग स्कुल लामाचौर पोखराका शिक्षक हुन् ।)