चिसो बढेपनि तनहुँमा डेंगी संक्रमण दैनिक बढ्दै, संक्रमितको संख्या पाँच हजार नजिक

दमौली : चिसो मौसम सुरु भएपनि तनहुँमा डेंगी संक्रमण फैलिनक्रम रोकिएको छैन । स्वास्थ्य कार्यालय तनहुँले बुधबार सार्वजनिक गरेको तथ्याङ्क अनुसार जिल्लामा डेंगी संक्रमितको संख्या दैनिक बढ्दै गएको छ ।

कार्यालयले सोमबार सार्वजनिक गरेको तथ्याङकामा ४ हजार ८४७ जनमा संक्रमण देखिएको थियो भने बुधबार सार्वजनिक तथ्याङ्कमा मंगलबारसम्म ४ हजार ९३६ जनामा संक्रमण भएको देखाइएको छ ।

गत असार पहिलो सातादेखि तनहुँमा डेंगी संक्रमण देखिएको थियो । असारदेखि भदौ महिनासम्म जिल्लाको आँवुखैरेनी गाउँपालिकाको आँवुखैरेनी बजार क्षेत्रमा फैलिएको डेंगी संक्रमण असोज महिना यता सदरमुकाम दमौली बजार क्षेत्रमा संक्रमण वृद्धि भएको स्वास्थ्य कार्यालय तनहुँका प्रमुख शंकरबाबु अधिकारीले जानकारी गराए ।

जिल्लाका दशवटै स्थानीय तहमा गरी असार महिनायता ४ हजार ९३६ जनामा डेंगी संक्रमण देखिएको उनले बताए । प्रमुख अधिकारीका अनुसार सबै भन्दा बढि संक्रमितको संख्या व्यास नगरपालिकामा रहेको छ । मंगलबारसम्मको तथ्याङ्कमा व्यास नगरपालिकाका १ हजार ८५७ जनामा डेंगी संक्रमण देखिएको छ भने आँवुखैरेनी गाउँपालिकामा १ हजार ७१५ जनामा संक्रमण देखिएको छ। पछिल्लो समय जिल्ला सदरमुकाम व्यास नगरपालिका डेंगीको हटस्पट बनेको छ ।

अधिकारीका अनुसार शुक्लागण्डकी नगरपालिकामा ८६२, भिमाद नगरपालिकामा ९६, भानु नगरपालिकामा ४७, म्याग्दे गाउँपालिकामा ४५, बन्दीपुर गाउँपालिकामा १८९, ऋषिङ गाउँपालिकामा ५, घिरिङ गाउँपालिकामा ६, देवघाट गाउँपालिकामा ४४ र बाहिरी जिल्लाका ३० जनामा डेंगी संक्रमण भएको छ ।

यस्तै, नेपालमा डेङ्गी संक्रमण घट्दै गएको छ । इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाका किटजन्य रोग शाखाका प्रमुख डा गोकर्णप्रसाद दाहालले जाडो बढ्नुका साथै सरकारले डेङ्गी सार्ने लामखुट्टे नियन्त्रण अभियान सञ्चालन गरेपछि कात्तिकयता संक्रमण घट्दै गएको बताएका छन् ।

सरकारले डेङ्गीको सङ्क्रमण बढ्न थालेपछि हरेक शुक्रबार सरकारी तथा गैरसरकारी कार्यालयमा र अस्पताल परिसरमा सरसफाइ गर्नुका साथै ‘लामखुट्टे खोज र नष्ट गर’ अभियान सञ्चालन गरिरहेको छ । उनका अनुसार अहिले नेपालमा ४२आँै हप्ताबाट डेङ्गी सङ्क्रमण घट्न थालेको हो । नेपालमा अहिले डेङ्गी सङ्क्रमणको ४५आँै हप्ता चलिरहेको छ ।

डा दाहालले ४२आँै हप्तामा मात्रै दुई हजार ४८२, ४३औँ हप्तामा दुई हजार २०४, ४४औँ हप्तामा एक हजार ७१ र ४५औँ हप्ता चलिरहँदा ५५ जनामा मात्र संक्रमण देखिएको जानकारी दिए । “जाडो बढेसँगै डेङ्गी सङ्क्रमण घटिरहेको छ”, उनले भने, “४५ हप्तामा आइपुग्दा फाट्टफुट्ट मात्र देखिन थालेका छन् । सङ्क्रमण घटेपनि सावधानी अपनाउनुपर्छ ।”

अहिलेसम्म २९ हजार १५८ मा सङ्क्रमण भएको भन्दै १२ जनाको निधन भएको किटजन्य रोग शाखाका प्रमुख डा दाहालले जानकारी दिनुभयो । उनका अनुसार डेङ्गी सङ्क्रमण हुम्ला बाहेक सबै जिल्लामा देखिएको छ । सबैभन्दा बढी कास्कीमा सात हजार दुई हजार २४ जनामा डेङ्गी सङ्क्रमण देखिएको छ । पानी जम्ने सफा ठाउँमा ‘एडिज एजिप्टी र एडिस एल्बोपिक्टस’ प्रजातिको लामखुट्टेले फुल पार्दछ र ती फुलबाट लार्भा निस्कन्छ र त्यही लार्भा वयस्क भएर टोकेपछि डेङ्गी रोग लाग्दछ ।

यस्तै, उपत्यकामा छ हजार ६१२ जनामा डेङ्गी सङ्क्रमण देखिएको छ । काठमाडौँमा चार हजार पाँच सय ९५, भक्तपुरमा ८३१ र ललितपुरमा एक हजार १८६ जनामा डेङ्गी सङ्क्रमण देखिएको हो। डेंगी नियन्त्रणका लागि सबैभन्दा प्रभावकारी उपाय लामखुट्टेको खोज तथा नष्ट अभियान नै हो । तर, त्यसका लागि नागरिक स्वयं नै जिम्मेवार हुनुपर्छ । यो वर्ष डेंगु नियन्त्रण गर्न नसक्नुमा खोज तथा नष्ट अभियानलाई समुदाय स्तरसम्म बुझाउन सरकार चुकेको जनस्वास्थ्यविद् बुझाइ छ ।

अहिले संक्रमित लामखुट्टेले पार्ने अण्डा पनि संक्रमित नै भएकाले त्यसले आगामी दिनमा डेंगु फैलाउन सहज वातावरण बनाउने हुन्छ । त्यसले अण्डाबाट लाभर्न प्यूपा हुँदै लामखुट्टे भएर सीधै डेंगु भाइरस सार्न सक्छ । लामखुट्टेले पारेको अण्डा पानी पर्ने समय नआएसम्म सुरक्षित रहने भएकाले १० महिनासम्म जम्मा भएर बसेको अण्डा पानी पर्ने बित्तिकै हुर्कन थाल्छ लामखुट्टेको संख्या बढ्छ ।

शहरी क्षेत्रमा पानी थापेर राख्नुपर्ने बाध्यताको कारण पनि लामखुट्टेलाई हुर्कन सहज भइरहेको छ । यो सँगै बढ्दो शहरीकरण, घर वरिपरिको खाल्डाखुल्डीमा पानी जम्नु, कौसी, गमलामा पानी जम्मा हुँदा अव्यवस्थित तथा टायरका कारण पनि डेंगी फैलिरहेको छ । बाहिर निस्कँदा शरीर ढाक्ने कपडा लगाएर निस्कने, घरका झ्याल, ढोकामा जाली हाल्ने, दिउँसो सुत्दा झुल हाल्नेजस्ता पक्षलाई ध्यान दिनुपर्ने विज्ञले सुझाएका छन् ।