थामे अधिकारी क्षत्रीको इतिहास

चक्र बहादुर अधिकारी क्षेत्री

हजारौ वर्षअघिदेखि नेपालको पहाडी भागमा बसोबास गर्दै आएको एक मुल निवासी जाति क्षेत्री/छेत्री वा क्षथरीय जाति हो। क्षत्रियको अपभ्रंश रुप क्षेत्री, छेत्री वा क्षत्री हो । हिन्दू वर्ण व्यवस्था अन्तरगतको मुलरुपले शासक, सैनिक र प्रशासनिक क्षेत्र अङालेको जातिहरुलाई ‘क्षत्री’ शब्दले जनाउँछ । नेपाली भाषामा खस समुदायका क्षत्रियहरुलाई छेत्री वा क्षत्री भनिन्छ।

जनसंख्याको आधारमा खस क्षत्रीहरु नेपालको र्सवाधिक ठुलो जनसंख्यामा पर्दछ । जो १६.६ प्रतिशत छ । क्षत्रीहरु हिन्दु धर्म अबलम्बन गर्छन र यिनीहरु मष्टो देवता पुजा गर्छन, जसलाई देवाली पनि भनिन्छ । क्षत्रीहरुको भाषा नेपाली/ खस कुरा/ गोर्खाली मातृभाषा हो । हाल बढ्दो अंग्रेजी भाषाको प्रभावले सहरी क्षेत्रमा बस्नेहरुलाई भने अंग्रेजी भाषा तिर आकर्षित गर्न थालेको छ ।

क्षत्री जातिको उत्पति प्राचिन खस जातिबाट भएको भनिन्छ । खस जातिको राज्य नेपालको कर्णाली क्षेत्रमा भएको कुरा इतिहासकारहरु बताउँछन । उक्त राज्यको अवसान पश्चात प्राचिनतम मान्यता विर्सिदै आज खसका सन्तानहरु आफुलाई क्षत्री भनेर सम्बोधन गरिएको पाइन्छ । क्षत्रीका धेरै थर हुनछन, पाँडे, बस्न्यात, थापा, खड्का, अधिकारी, कुँवर, रावल, राउत, रायमाझी, विष्ट, भण्डारी, बोहोरा, महत, वोगटी, कटुवाल, कार्की, बढाथोकी, रघुवंशी, राजपुत आदि । नेपालको विभिन्न भाग र विदेशी भूमिमा समेत फैलिएर रहेका भारद्वाज गोत्रिय थामी (थामे) अधिकारीहरु पनि वर्णाश्रमको हिसावले क्षत्री हुन । क्षत्री भन्ने वित्तिकै वीर, धीर, साहस, रण कुशलताको प्रतिकका रुपमा अर्थ्याइन्छ ।

थामी अधिकारी वंशका मुल पुर्खा को हुन र उनको उद्गम थलो कहाँ हो भन्ने कुराले पनि अर्थ राख्छ । यसरी इतिहासको कालखण्डमा परिस्थितिजन्य आवश्यकता, बाध्यता, विवशता, चाहनाको सेरोफेरोमा यस्ता अनुत्तरित प्रश्नहरुको उत्तर खोज्न विभिन्न बौद्धिक व्यक्तिहरुले ठूलो प्रयत्न गरेको पाइन्छ । हाम्रो परम्परमा वंश चन्द्रवंशी र सुर्यवंशी गरी दुइ वंश प्रचलनमा छन । थामे अधिकारीका पुर्खाहरु चन्द्रवंशी हुन भनी मानिएको छ । सुर्यवंशी भाइ भएकाले नेपालको राष्ट्रिय झण्डामा सुर्य तल राखिएको र चन्द्र माथि राखि वंश परम्पराको तथ्य प्रष्ट भएको उल्लेख छ ।

थामे अधिकारीका मुल पुर्खा भारत चितौड -मेवाड)का राज ऋषिराज भट्टारक हुन । भट्टारक पदवी हो जुन ऋषिराज, शिवराज, दिला राम, मान, गोवर्धन आदि गरी १३औं पुस्तासम्म कायम रहयो । त्यसपति १४औं पुस्तादेखी भट्टारकको ठाउँमा राणा शब्दले थरको रुप ग्रहण गर्‍यो र त्यो २१औं पुस्तासम्म चलिरहयो । २२औं पुस्ताका कुलोपद देखी राणा राव लेख्न थालियो । यो क्रम ३२औं पुस्तासम्म राणा राव रहि रहयो र ३३औं पुस्ताको भूपति राणा रावदेखि यो ३५औं पुस्तासम्म कायम रहयो । त्यसपछि ३६औं पुस्तामा आएर राव राणाको ठाउँमा खाँड
-खान) उपाधिले ठाउँ लियो ।

यसरी ४१औं पुस्ताका खान्चा खान र मिन्चा खानसम्म आइपुग्यो । त्यसपछि ४२औं पुस्तामा कास्कीका राजा कुलमण्डल खाँडले तत्कालिन दिल्लीका बादशाहबाट शाह पदवी प्राप्त गरे । यसरी शाह वंशको प्रारम्भ भयो । ४३औं पुस्ताका राजा कुलमण्डल शाहका ७ भाइछोरा मध्ये जेठा छोरा भक्ति शाह (रत्न शाह) स्याङजा नुवाकोटका राजा भए भने साँहिला सिरम्भु सतौंकोटका, कान्छा यसो ब्रम्ह शाह लम्जुङका राजा भए ।

४४औं पुस्तामा भक्ति शाहका जेठा छोरा कनक वम शाह स्याङजा नुवाकोटको राजगद्धीमा असिन भए भने ४५औं पुस्ताका रुपम सुजान शाह नुवाकोट दरवारका हर्ताकर्ता बने । त्यस्तै कुलमण्डल शाहका कान्छा छोरा लम्जुङका राजा यशो व्रम्ह शाहका छोरा (४४औं पुस्ता) द्रव्य शाह गोरखाका राजा भएका थिए । राजा कनक वमले सुजान शाहलाई लम्जुङ संगको युद्धमा सम्पूर्ण कार्य खटनपटन गर्ने अधिकार दिएका र सो कार्य सफलता पूर्वक सम्पन्न गरेपछि राजा प्रसन्न भै उनलाई पहिले दिइएको जस्तै अधिकार (अख्तियारी) थमाई बक्सेकोले उनलाई थामी अधिकारी पदवी दिए ।

त्यसपछि उनका सन्तान दरसन्तानले थामी (थामे) अधिकारी वंशका रुपमा पदवी पाएका हुन । सुजन शाहका छोरा दल शाहका दुइ भाइ छोरा थिए । श्याम र मणिक । दल शाहको भानु-१२ (साविक मिर्लुङ-४) ज्यामरुक वयापानीमा बसोबास गरेको थिए । हाल धादिङ, लम्जुङ, नुवाकोट, तनहुँ लगायत विभिन्न स्थानमा छरिएर बस्ने थामे अधिकारीका मुल पुर्खा सुजान शाह हुन भन्ने भन्ने तथ्य इतिहासमा साक्षी छ । भारद्वज गोत्रीय थामे अधिकारी माझ श्याम र मणिक शाहको नाम सगौरव वखान गर्ने गरेको पाइन्छ । स्रोत ः सद्भाव २०७५

Adertisement

सेयर गर्नुहोस्



प्रतिक्रिया दिनुहोस्



सम्बन्धित खवर

सम्बन्धित खवर

Leave a Reply

Your email address will not be published.

छुटाउनुभयो कि?

Close
Back to top button
You cannot copy content of this page.
Close

Ad Blocker Detect

Please consider supporting us by disabling your ad blocker